Saobraćajna nezgoda

Saobraćajna nezgoda je događaj na putu ili drugom mjestu otvorenom za javni saobraćaj ili koji je započeo na takvom mjestu, u kome je učestvovalo najmanje jedno vozilo u pokretu i u kome je jedno ili više lica poginulo ili povrijeđeno ili je nastala materijalna šteta.

Pored termina saobraćajna nezgoda, koji je po zakonu o bezbjednosti saobraćaja zvanični naziv, kod nas se koriste i nazivi - saobraćajna nesreća, sudar ili udes, iako se, sa stanovišta nauke, to smatra nepravilnim izražavanjem. Termin udes se, po pravilu, koristi u željezničkom i avionskom saobraćaju, dok se nesreća i sudar ne koriste nigdje.

Najčešći uzroci saobraćajnih nezgoda su nepoštovanje saobraćajnih propisa i neprilagođavanje brzine vremenskim uslovima.

Saobraćajne nezgode su postale mjera bezbednosti ljudi i imovine u oblasti društvenog života. Računa se da je od postanka motornog vozila do danas u saobraćajnim nezgodama drumskog saobraćaja poginulo preko 20 000 000, a oko 15 000 000 je bilo nesposobno za bilo kakav rad. U zadnje vrijeme u svijetu godišnje pogine oko 250 000 ljudi, a lakše i teže povrede pretrpi preko 7 000 000 lica.

Uzroci saobraćajnih nezgoda

Svaka saobraćajna nezgoda je rezultat narušavanja nezakonitosti ili odnosa u saobraćaju, sistemu koji uključuje učesnike u saobraćaju, subjekte koji se brinu o njegovom odvijanju, vozila, put, klimatske uslove i druge faktore ili narušavanja normalnog funkcionisanja jednog od elemenata tog sistema. Okolnosti pod kojima se dogodila neka saobraćajna nezgoda opisuju uslove u kojima je ona nastala. One mogu doprinjeti da zbog osnovnih uzroka dođe (ili ne) do saobraćajne nezgode. Tako se najčešće navode okolnosti, koje zvanična statistika navodi kao uzroke:

- neodgovarajuća (nebezbedna, neprilagođena) brzina
- uticaj alkoholisanog stanja
- mokar kolovoz
- magla
- neosvjetljen (taman) put
- skretanje ili okretanje na putu, itd.

Prve dvije od navedenih okolnosti su u sferi faktora ČOVJEK, dok su ostale u sferi OKOLINE, odnosno u sferi faktora PUT, VOZILO ili OKOLINA, a u zavisnosti da li se polazi od podjele na četiri, tri ili dva osnovna faktora bezbjednosti saobraćaja.

Uviđaj saobraćajnih nezgoda

Pod uviđajem podrazumijevamo izlazak na lice mjesta nastajanja saobraćajne nezgode radi pregleda tj. uvida i prikupljanja (snimanja) postojećeg zatečenog stanja. Prema tome uviđaj saobraćajne nezgode omogućava da se neposrednim pregledom i uvidom lica mjesta utvrde sve okolnosti i činjenice vezane za nastajanje saobraćajne nezgode. Zbog toga je potrebno da se pronađu, prikupe i fiksiraju svi materijalni elementi i dokazi o nastajanju saobraćajne nezgode, kako bi se na osnovu njih utvrdilo da li je učinjenim postupcima koji su za posljedicu imali saobraćajnu nezgodu, izvršeno krivično djelo protiv bezbjednosti saobraćaja, saobraćajni prekešaj ili je saobraćajna nezgoda nastala zbog više sile, iz krajnje nužde ili nekog drugog razloga. U praksi postoje tri slučaja:

- Saobraćajna nezgoda sa vrlo malom materijlnom štetom (do 200€) gdje se učesnici nezgode mogu sami sporazumijevati pa uviđajna ekipa ne izlazi na lice mjesta.
- Lakše saobraćajne nezgode samo sa materijalnom štetom do određenog iznosa kada na lice mjesta izlazi samo ekipa policije koja vrši uviđaj.
- Teške saobraćajne nezgode sa povređenim (lakšim i teškim) i smrtno stradalim licima kada na lice mjesta izlazi kompletna ekipa za uviđaj zbog elemenata krivičnog djela.

Uviđajnu ekipu sačinjavaju:

- Istražni sudija koji rukovodi uviđajem
- Kriminalistički tehničar koji snima i pravi potrebnu uviđajnu dokumentaciju;
- Ovlašćeni radnik MUP-a sa zapisničarom koji obezbjeđuje lice mjesta saobraćajne nezgode i vodi zapisnik;

U težim slučajevima saobraćajne nezgode uviđajna ekipa mora biti proširena:

- Javni tužilac koji na osnovu prikupljenih materijalnih dokaza, a na predlog sudije, podiže optužnicu;
- Vještaka različitih struka.

Nadležnost određene uviđane ekipe je utvrđena za svako prdručje ili određenu kategoriju puta. Uviđaj bi trebalo izvršavati odmah po nastajanju saobraćajne nezgode, jer sa protokom vremena i neobezbjeđivanjem mjesta saobraćajne nezgode može doći do premještanja ili uništenja određenih predmeta, tragova, i drugih elemenata bitnih za utvrđivanje okolnosti pod kojima je nastala nezgoda.

Tragovi saobraćajnih nezgoda

Nauka koja se bavi proučavanjem tragova naziva se trasologija. Saobraćajna trasologija proučava tragove saobraćajne nezgode.

Za analizu tragova, njihov oblik, položaj, intenzitet, vrstu koji su u direktnoj vezi sa saobraćajnom nezgodom potrebno ih je na licu mjesta snimiti, izuzeti ili fiksirati. Od kvaliteta snimljenih tragova zavisi i dalja analiza saobraćajne nezgode. Različiti tragovi u različitim situacijama imaju i različiti značaj. Kriminalistički značaj tragova se odnosi na mogućnost da se na osnovu tog traga utvrdi da li se radi o saobraćajnoj nezgodi o slučajnom događaju ili drugom djelu npr. ubistvu, i da se izvrši eliminacija i indentifikacija lica ili vozila koja su učestvovala u saobraćajnoj nezgodi.

Na osnovu tragova može se utvrditi sljedeće:

- brzine učesnika;
- pravci kretanja vozila;
- smjerovi kretanja vozila;
- mjesto sudara;
- usporenje vozila;
- elementi za prostorno-vremensku analizu.

Obezbjeđenje tragova saobraćajne nezgode podrazumijeva spriječavanje njihovog pomjeranja, promjene ili uništavanje. Posebo je važno spriječiti one promjene koje bi umanjile značaj traga ili bi doprinijele nekorektnim analizama traga. Osnovni sadržaj obezbjeđenja saobraćajne nezgode odnosi se na spriječavanje novih saobraćajnih nezgoda, na obezbjeđenje tragova i predmeta, na obezbjeđenje lica, na obezbjeđenje vozila i tereta (od krađe, od požara i sl.) i na regulisanje saobraćaja u zoni mjesta saobraćajne nezgode.

Žrtve saobraćajnih nezgoda

Mnoge poznate ličnosti stradale su kao žrtve saobraćajnih nezgoda, a neke od njih su:

- Silvana Armenulić, poznata jugoslovenska pevačica, poginula 10. oktobra 1976. godine na auto-putu Beograd-Niš, kod mjesta Kolari
- Ena Begović, hrvatska i jugoslovenska glumica, poginula 15. avgusta 2000. godine na ostrvu Braču
- Aleksandar Gavrić, srpski i jugoslovenski glumac, poginuo 6. decembra 1972. godine u Inđiji
- Milenko Zablaćanski, srpski glumac, umro 22. januara 2008. godine, od posljedica saobraćajne nezgode koja se dogodila 5. januara na putu Užice-Zlatibor.
- Boris Krajger, slovenački i jugoslovenski političar i narodni heroj, poginuo 4. januara 1967. godine na auto-putu Beograd-Zagreb, kod Sremske Mitrovice
- Radivoj Korać, poznati jugoslovenski košarkaš, poginuo 2. juna 1969. godine kod sela Kamenica, u blizini Sarajeva
- Dragan Mance, fudbaler „Partizana“, poginuo 3. septembra 1985. godine na auto-putu Novi Sad-Beograd, kod Zemuna
- Slobodan Penezić Krcun, srpski i jugoslovenski političar (u trenutku smrti predsjednik Vlade Srbije) i narodni heroj, poginuo 6. novembra 1964. godine na Ibarskoj magistrali, kod mjesta Šopić
- Dražen Petrović, hrvatski i jugoslovenski košarkaš, poginuo 3. juna 1993. godine u Njemačkoj
- Toše Proeski, poznati makedonski pjevač, poginuo 16. oktobra 2007. godine na auto-putu Beograd-Zagreb, kod Nove Gradiške

Wikipedia